Ölen kimsenin iyi bir mümin olduğuna Müslümanların şahitlik etmelerine tezkiye denir. Her Müslüman öldüğünde hakkında güzel şehadette bulunulacak bir hayat yaşamaya çalışmalıdır. Bununla birlikte ölünün tanıyanlarının güzel şahitliklerinden yararlanacağı umulur. Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur. Bir Müslüman öldüğünde yakın komşularından dört hane halkı kendisi için bu adam hakkında hayırdan başka bir şey bilmiyoruz diye şehadet ettiklerinde Allah Teala şöyle buyurur. Ey müminler sizin bildiğinizi bu ölü haklındaki şehadetinizi kabul ettim sizin bilmediğiniz kusurlarını da ben affettim.
Tezkiye için cenaze namazından önce veya sonra bu kişiyi nasıl bilirsiniz şeklindeki soruya iyi olarak bilinen kişiler için iyi biliriz diye şahitlik etmek kötü olarak bilinen kişiler için susmak tanınmayan kimseler için ise Allah rahmet eylesin demek uygun olur. Zira Hz. Peygamber (s.a.s.) ölülerinizi iyilikleriyle anınız kötülüklerinden bahsetmeyiniz buyurmuştur. Cenazede sorar namazı kıldıran hoca merhumu ya da merhumeyi nasıl bilirsiniz. Cemaat hep bir ağızdan haykırır iyi biliriz cevabı bilinen bir sorudur bu aslında. Çünkü cenazeye yakın katılanlar zaten merhumu yada merhumeyi iyi olarak tanıyanlardır. Ben hiçbir cenazede iyi bilmezdik diyenine rastlamadım. Eğer kişi cenazeye bir mecburiyet olarak katılmışsa ve ölen kişiyi sevmezse de eski kırgınlıkları unutarak iyi bilirdik derler. O insan sağken hakkındaki değerlendirmeler daha acımasızdır. Aslında her gün insanları sanal musalla taşına yatırıp o meşhur soruyu sorarız nasıl bilirsiniz. İşte bu sorunun cevabı o kişinin zihnimizdeki kimliğidir. O ana kadar o kişiyle olan tüm geçmiş deneyimlerimiz ve o kişi hakkındaki bilgilerimizin zihnimizde kalan bir izdüşümüdür. Kimliği okuruz hoş adam ya da huysuz adam sakin adam ya da sinirli adam çalışkan adam ya da dalgacı adam güvenilir adam ya da güvenilmez adam. Tutarlı adam ya da tutarsız adam sağlam adam yada yanar döner adam. Kimlikte okuyacağımız liste daha da uzayabilir. Bu kişiyle olan ilişkilerimizde bu kimliğe göre hareket ederiz. Eğer kimlik olumsuzsa ve bu kişiyle ilişkiyi sürdürmek zorunda değilsek ilişkiyi keseriz. Kim ne derse desin kim nasıl bilirse bilsin en büyük şahitlik kişinin eşinedir. Nasıl bilirsiniz sorusuna eş eşine ben eşimden razıyım sende razı ol kelimesi işte en büyük şahitliktir. Önümüzden bu dünyada eşimize karşı daha duyarlı daha sevgili ve saygılı olmalıyız. Eş hem bu dünya da hem de ahirette şahitliğin birlikteliğin gönül eşidir. Allah razı olduğumuz eşlerden olmayı nasip etsin.
Hoşça ve sağlıcakla kalınız.
