ÖLDÜ DENİLEN YERDE DİRİLDİĞİMİZ YER SAKARYA
(4 NCÜ GÜN 26 AĞUSTOS 1921)
Düşmanın, Türk kuvvetlerini güneyden kuşatma ve cepheden yarma harekatı, cephedeki Türk kuvvetlerinin direnişiyle mevzii başarılarından ileriye gidemedi. Türk kuvvetleri bugünden itibaren kesin sonuçlu bir meydan muharebesi yapmak üzere direnişe azmetmişlerdi.
Başkomutan Mustafa Kemal, 2nci Grup mevzilerini terk etmek, 1 ve 2nci Grupların da mevzilerini düzeltmek zorunda kalmaları üzerine son TÜRK yurdunun savunulmasında uygulanacak taktiği en veciz şekilde şöyle emretti;
“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır o satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz
26 Ağustos 1921 – Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın Sakarya Meydan Muharebesi’ndeki emri: Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz.
26 Ağustos 1922 – Türk Kurtuluş Savaşı: Türk Ordusu, Batı Cephesi’nde Yunan Ordusu’na genel bir Taarruza başladı. Türk Ordusu Başkomutanı Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa taarruzu bizzat Kocatepe’den idare ediyordu.
Eğer Sakarya Savaşı kaybedilmiş olsaydı, bunların hiçbirinin konuşamayacaktık. Zafere ve Cumhuriyete giden Sakarya savaşına dönelim.
SAKARYA SAVAŞINDA GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI:
26 Ağustos’ta düşmanın, Türk kuvvetlerini güneyden kuşatma ve cepheden yarma harekatı, cephedeki Türk kuvvetlerinin direnişiyle mevzii başarılarından ileriye gidemedi. Türk kuvvetleri bugünden itibaren kesin sonuçlu bir meydan muharebesi yapmak üzere direnişe azmetmişlerdi.
Başkomutan Mustafa Kemal, 2nci Grup mevzilerini terk etmek, 1 ve 2nci Grupların da mevzilerini düzeltmek zorunda kalmaları üzerine son TÜRK yurdunun savunulmasında uygulanacak taktiği en veciz şekilde şöyle emretti;
“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır o satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz. Onun için küçük, büyük her birlik, ilk durabildiği noktada yeniden düşmana cephe kurup savaşa devam eder. yanındaki birliğin çekilmeye mecbur olduğunu gören birlikler ona tabi olamaz. Bulunduğu mevziide sonuna kadar dayanmaya ve karşı koymaya mecburdur.”
Ayrıca bir tedbir olarak, Başkomutan, Milli Savunma Bakanı Refet Bey’e telgraf çekerek Hükümet ve Meclisin KAYSERİ’ye taşınması için hazırlık yapmasını istedi. Tabiki bu tedbir Yunanlıların bu günkü hızla taarruz etmeleri düşünülerek alınmıştı.
BAŞKOMUTAN MUSTAFA KEMEL VATANIN SAVUNMASINDA UYGULANACAK TAKTİĞİ BU GÜN VERDİ
Türk Batı Cephesi Komutanlığı da 26 Ağustos için düşmanın bütün cephelerde taarruza geçeceğini tahmin etmekteydi. Nitekim o da bu gece saat 04.00’de yayınladığı emirde: «Ordu, 26 Ağustos günü, başlangıçta bütün cephede düşman taarruzunu bekleyecek, mevzilerini kesin olarak savunacak ve muhafaza edecektir.» diyor ve savaşın daha çok düşman kuşatma kanadında yoğunluk kazanacağına dikkat çekerek: «l nci grup, düşman taarruzunda ordu sol kanadını kesin olarak elde bulunduracak ve gerekirse süvari tümenlerini feda etmek suretiyle meydan muharebesine ağırlığını koyacaktır.» diye ekliyordu.
Gerçekten de Türk komuta kademesinin beklediği gibi 26 Ağustos sabahı erken saatlerde. Yunan taarruzu bütün cephede başladı. Beylikköprü bölgesinde, demiryolunun iki tarafında Yunan 7 nci Tümen birlikleri hücuma geçerken, buradan kilometrelerce uzakta, güneyde 90 kilometre genişliği bulan asıl cephede de üç Yunan kolordusu bütün kuvvetleriyle saldırıya geçmişti. Yakıcı Ağustos güneşi ağır ağır yükselirken, kulakları sağır eden top ve makinalı tüfek sesleri, Anadolu bozkırında zorlu bir kavganın çığlığı halinde yankılanıp duruyordu.
Albay Platis komutasındaki 7 nci Yunan Tümeninin, Porsuk kuzeyindeki bir başka alayı da emrine alarak kuvvetli topçu desteğinde giriştiği taarruz, bazı küçük toprak kazancının ötesinde bir başarı sağlamadı ise de, Albay Kâzım (Özalp) komutasındaki üç tümenli Mürettep Kolorduyu ve Albay Halit (Karsıalan) komutasındaki takviyeli bir tümenli 4 ncü Grup birliklerini yerinde tutarak, bir kısım kuvvetleriyle Güney cephesine yardıma gitmelerine engel olmasıyle gene de görevini fazlasiyle yapmış oldu.
Yıldız dağı ve Toydemir sırtlarında ise akşama kadar süren nefes nefese savaşlar sonunda, daha önceki üç günde olduğu gibi, pek bir ilerleme gösteremediler. Türk tümenleri, genellikle mevzilerini korumuşlardı.
Üç gündür Mangal dağı ve Türbe tepe savaşları sonunda bir hayli yıpranmış olan Gruplarımız, aralıksız akşama kadar süren çetin savaşlar sonunda mevzilerini koruyamadı ve yer yer çekilmeye başladılar. Türbe tepeyi savunan 57 nci Tümen de üstün düşman taarruzları karşısında bu tepeyi kaybetti. Cephe ileri geri dalgalanıp duruyordu. Bugün iki taraf da varını yoğunu ortaya koymuş, bütün kuvvetlerini savaş alanına sürmüştü.
Bizim için durum, gene de tehlikeli ve kritikti. Cephe, her an kopabilecek bir yay gibi gerilmiş, elde doğru dürüst bir ihtiyat kalmamıştı. Aralıksız süren bugünkü savaşlar sonunda zaten az olan topçu cephanesi ve diğer silah mühimmatı büsbütün azalmıştı. Ertesi günü de düşmanın aynı şiddetle taarruzu halinde cephenin dayanıp dayanamayacağı, korkulu bir soru halinde kafaları kurcalayıp durmaktaydı.
BİR YIL SONRA AYNI GÜNDE (26 AĞUSTOS 1922) İSE BÜYÜK TAARRUZLA SON DARBEYİ İNDİRECEKTİ
Evet, herşeye rağmen ordu dayanıyordu. Türk savunması büyük baskı ve ateş altında yer yer bükülüyor, kırılıyor, çöküyor, fakat ilk yamacın kıyısında yeniden duruyor, yeniden direniyor, yeniden karşı koyuyordu. Alptekin Müderrisoğlu, o günün kayıpları hakkında aşağıdaki bilgileri verir: «15’nci Tümen 38’ nci Alay 1. Taburunun yirmi kişilik subay kadrosu, üç günlük çarpışmadan sonra altıya inmişti.
Tabur komutanı emir subayı, iaşe subayı ve dört bölükte yalnızca üç yedek subay teğmen.. Teğmenler bölük komutanlığı görevini yüklendiler, çavuşlarda takım komutanlığı görevini.. Üç günlük boğuşmanın şehit ve yaralı yitikleriyle koca tabur erimiş, bir bölüğe dönmüştü. Cephenin yarılma tehlikesinin ortaya çıktığı bu günde acaba çarıklı ayakları parçalanmış bu ordu ölüm kalım savaşının yaşandığı bu toprakları canı pahasına savunacak mı yoksa çözülüp Anadolu içlerinde kaybolup tarih sahnesinden silinecek miydi. Tabi ki Türk ordusu her neye mal olursa olsun Sakarya’da direnecek, artık hiç bir çarenin kalmadığı son ana kadar şansını bu mevzilerde deneyecekti…
Bir yıl sonra aynı günde (26 Ağustos 1922) ise Büyük Taarruzla son darbeyi indirecekti.
HBR-AYSUN YILMAZ BENLİ–
