ÖĞRETMENLERİNİZ OLARAK DAİMA YANINIZDAYIZ
Polatlı da depremzede öğrencilere yönelik Deprem sonrası psiko destek eylem planı hazırlandı. Polatlı ilçe psikososyal koruma önleme ve krize müdahale ekibi okulun ilk günü direkt depreme maruz kalmış ve yada doğrudan etkilenmiş tüm öğrenci grupları için ilk gün piko destek eylem planını hayata geçirdi. Rehber öğretmenler okulun ilk günü tüm öğrencilerle birlikte sohbet ettiler.
Polatlı ilçe psikososyal koruma önleme ve krize müdahale ekibi rehber öğretmenlerin Ortaokul ve lise düzeyinde çocuklarla yönelik hazırladıkları bilgilendirme metninde okulun ilk gününde tüm öğretmenlerin yapması gerekenler hazırlandı. “6 Şubat Pazartesi günü Kahramanmaraş Pazarcık, Elbistan merkezli 10 ilimizi etkileyen depremler yaşanmıştır. Stres düzeyini artıran, günlük rutini bozan, ani ve beklenmedik bir şekilde gelişen, kaygı ve panik yaratan, kişinin anlamlandırma süreçlerini bozan olaylar travmatik olaylar olarak adlandırılır.
BÖYLESİ DURUMLARDA BİRBİRİMİZE DESTEK OLMAK; BAŞ ETMEMİZE, İYİ HİSSETMEMİZE YARDIMCI OLUR
Bazen yaşam içerisinde deprem gibi ani ve zorlayıcı olaylarla karşılaşabiliriz, bu olaylar bizde başa çıkmakta zorlandığımız etkiler yaratabilir. Bu etkiler kişiden kişiye değişebilir. Travmatik olaylardan doğrudan ve dolaylı olarak etkilenen insanlar; öfke, kaygı, korku, üzüntü, umutsuzluk, motivasyon azlığı, sosyal izolasyon, uyku ve beslenme düzeninde değişiklik, ilgisizlik, içe kapanma, çatışma yaşama, odaklanamama, suçluluk, gelecek kaygısı, yaşayabilirler. Bu tür tepkiler normal olmayan bir duruma verilen normal tepkilerdir. Böylesi durumlarda birbirimize destek olmak; baş etmemize, iyi hissetmemize yardımcı olur. Bu bağlamda okul, bir arada olduğumuz ve birbirimizden güç alabileceğimiz en uygun kurumlardan birisidir. Bizler de öğretmenleriniz olarak sizlerin daima yanınızdayız. Destek almak istediğinizde, sınıf rehber öğretmeninize, okul psikolojik danışmanınıza ya da güvendiğiniz bir öğretmeninize başvurabilirsiniz. Buradaki temel amaç sizlerin duygu ve düşüncelerinizi fark etmenize, paylaşmanıza, süreci anlamlandırıp yardım isteme becerinize katkı sağlamaktır.
ÖZEL EĞİTİM-OKULÖNCESİ-İLKOKUL
TRAVMA
Gerçek bir ölümün veya ölüm tehdidinin bulunduğu, kişinin fiziksel ve yaşamsal bütünlüğüne yönelik bir tehdidin oluştuğu; kişinin kendisinin yaşadığı ya da tanık olduğu veya sevdiği bir kişinin başına geldiğini öğrendiği sarsıcı deneyimlerdir.
KRİZ
Bireyin sahip olduğu kaynaklarını ve başa çıkma mekanizmalarını aşan, katlanılması zor olarak algılanan veya yaşanan bir olay ve durumdur.
OKUL ÖNCESİ VE İLKOKUL DÜZEYİNDEKİ ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN YAYGIN STRES BELİRTİLERİ
Bu gelişim ve yaş dönemindeki çocuklar yaşanılan kriz durumlarına ve travmatik olaylara farklı tepkiler verebilirler. Verilen tepkilerin hepsinin normal olduğunu hatırlamakta yarar vardır.
BU TEPKİLER:
Travmatik olayın tekrar yaşanacağından korkma,
Sevdiklerinin incineceğinden ve onlardan ayrı kalacağından korkma,
Travmatik olayları hatırlatan uyaranlardan kaçınma,
Uyku ve yeme problemleri,
Duygusal, bilişsel ve davranışsal tepkiler,
Aşırı uyarılmışlık tepkileri (öfke patlamaları, tetikte olma ve tedirginlik vb.)
Bu tepkiler genel tepkiler olup yaş gruplarına göre farklılık gösterebilir.
4-6 YAŞ/OKUL ÖNCESİNDE TEPKİLER
Ebeveynlere veya diğer yetişkinlere artan fiziksel temas ve sarılma arayışı
Önceki dönem davranışlara gerileme; parmak emme vb.
Konuşmama
Hareketsizlik veya aşırı hareketlilik
Oynamayı bırakma veya tekrar eden oyunları oynamaya başlama
Artan endişe veya kötü şeylerin tekrar olacağından endişe etme
Artan uyku bozuklukları ve kâbuslar
Yeme alışkanlıklarında değişme
Kolayca kafasının karışması
Konsantre olamama
Bazen yaşından büyük biri gibi davranma
Sinirlilik, öfke hali
7-12 YAŞ/ İLKOKUL DÖNEMİ TEPKİLERİ
Fiziksel aktivite seviyesindeki değişiklikler.(Aşırı hareketlilik ya da hareketsizlik)
Karışık duygu durumu ve davranışlar
Sosyal ilişkilerden geri çekilme, içine kapanma
Olay hakkında tekrarlayıcı konuşmalar
Okula gitme konusunda isteksizlik
Korku
Bellek, konsantrasyon ve dikkat düzeyinde zayıflama
Uyku ve iştahsızlık
Saldırganlık, sinirlilik veya huzursuzluk
Fiziksel belirtilere yönelik stres
Etkilenen diğer kişilerle ilgili artan endişeler
Kendini suçlama ve suçluluk duyguları
DEPREM SONRASI OKULDA İLK GÜNÜMÜZDE NE YAPMALIYIZ?
Öğrencileri olumsuz etkileyen olayların ilk olduğu zamanlar bu tepkileri görmemiz gayet normaldir. Süreç içerisinde zaman ilerledikçe bu tepkilerin şiddetinin azalması beklenen bir durumdur. Ancak belli bir süre sonra hala bu tepkiler devam ediyorsa bir uzmandan destek alınmalıdır.İlk ders mutlaka yaşanan süreçle ilgili olarak öğrencilerinizle konuşmalısınız.
Bu konuşmayı yaparken öğrencilerinizin anlayabileceği bir dil kullanmalısınız. Öğrencinizin sınıf düzeyi ne olursa olsun- deprem hakkında neler bildiği, düşündüğü ve hissettiğini sorarak konuşmaya başlayabilirsiniz.
Bu süreçte aktif dinleyici olmanız çok önemli: Konuşmalar sırasında yargılayıcı konum da olmak yerine öğrencilerinizin kendi duygu ve düşüncelerini ifade etmesine olanak sağlamalı, gerektiği durumlarda öğrencilerinizi cesaretlendirmelisiniz. Bu sayede öğrencinizin deprem hakkındaki bilgilerini, duygularını ve yanlış algılarını tespit etmiş olursunuz.
Öğrencilerinizin sorduğu sorulara mutlaka yaşına uygun bir şekilde (çok ayrıntıya girmeden veya durumu çok hafife almadan) cevap vermelisiniz. Bilmediğiniz bir soru varsa “Bu sorunun cevabını ben de şu an bilmiyorum, öğrendiğimde sizinle paylaşacağım.” şeklinde cevaplayabilirsiniz. Her öğrenci farklı tepkiler gösterebilir. Bazı öğrenciler konuşmak ya da sınıf ortamındaki çalışmalara katılmak istemeyebilirler. Bu, onların yaşanılanları önemsemediğini ya da yaşadıklarının etkisi altında olduğunu göstermez. Konuşmayı tercih etmeyen öğrenciler zorlanmamalı, unutulmamalıdır ki bazı öğrenciler duygularını sözel olarak ifade etmek istemeyebilirler. Bu durumlarda yapacağınız oyun, grup etkinlikleri, açık hava etkinlikleri ve resim çalışmaları öğrencilerinizin kendini ifade etmesine destek olacaktır. Öğrenciniz yapılan faaliyetlere aktif olarak katılmasa da sadece siz ve arkadaşları ile bir arada olması, oyunları izlemesi ya da istediği zaman oyunlara katılması; yaptığı resmi anlatmasa da sadece çizmesi bile iyileştirici olacaktır.
Sınıf içerisindeki tüm çalışmalarda öğrencilerinizin duygularını istediği gibi ifade etmelerine fırsat verin. Ancak unutmayınız ki deprem sürecinden birebir ya da dolayı olarak hepimiz etkilendik. Öncelikle öğretmen olarak kendi duygularınızı göz ardı etmemelisiniz. Size iyi gelecek kaynakları ve baş etme yollarını hatırlayın. Kendi duygu durumunuzu da dikkate alarak öğrencilerin duygu paylaşımlarına olanak verin.
Duygu paylaşımları sırasında;
NORMALLEŞTİRİN
Zorlu yaşam olayının verdiği kaygıdan kaynaklı olumsuz tepkilerin normal olduğunu vurgulayın. Yaşadıklarının, tepkilerinin anlaşılabilir ve kabul edilebilir olduğunu anlamalarına yardımcı olun. Bu aşamada sınıfınızın gelişim ve algı düzeyine göre şu örnek cümleleri kullanabilirsiniz.
“Şaşırabiliriz”
“Korkabiliriz”
“Mutsuz hissedebiliriz”
“Kendini mutsuz hissetmen çok normal”
“Kendini korkmuş hissetmen çok normal”,
“Yaşadığın duyguları, bu tür olaylar yaşayan pek çok kişi hissedebilir.” gibi.
Bu aşamada sınıf rehberlik programında yürütülen “Duygu Çalışmaları”nın tekrarlanması yararlı olacaktır.
ONAYLAYIN
“Şaşırmanı anlıyorum,”
“Korkmanı anlıyorum,”
“Mutsuz olmanı anlıyorum.”
“Neden bu şekilde hissettiğini ve davrandığını anlayabiliyorum, “
“Öyle davranman doğal ve normal.” vb ifadelerle onların duygu ve tepkilerini onaylayın. Ancak bunların kendisine ya da başkalarına zarar verici ifadeler olup olmadığına dikkat edin. Özellikle olumlu baş etme yöntemlerinin üzerinde durun. (Örneğin: oyun oynamak, resim yapmak, yürümek, koşmak, spor yapmak, yapboz yapmak, müzik dinlemek, dans etmek vb)
“Bu yaptığın çok güzel,” “Bunu yapınca kendini nasıl hissettin?” gibi sorularla başa çıkma davranışlarının güçlenmesini destekleyin.
YÖNLENDİRİN
Öğrenciler konuşmak istediğinde yanlarında olduğunuzu belirtin. İhtiyaç duyduğunuz durumlarda aile, Okul Rehberlik Servisi veya Rehberlik ve Araştırma Merkezi ile işbirliği içinde olun.
SINIRLILIKLARINIZIN FARKINDA OLUN
Uzmanlık alanınızı aşacağını düşündüğünüz durumları paylaşıma açmayın. Not edin ve bunlar hakkında okul rehberlik servisinden destek alın.
Yürütülecek tüm çalışmalarda öğrencilerin güven hissini destekleyecek tutumda olunmalıdır. Okulun güvenli bir yer olduğu vurgusu yapılmalıdır
Bilginin doğru kaynaklardan alınmasının önemi vurgulanmalıdır. Öğrencilerinizin medya, sosyal medya ve internet aracılığıyla duyduğu her bilginin doğru olmayacağını, onları olumsuz etkileyen bilgileri duyduklarında bunu öğretmenleri ve aileleri ile paylaşmalarını isteyin.
Öğrencilerle bütün bu yapılan konuşmalar sonunda onların düşünce ve duygularını olumluya dönüştürecek yönlendirmeler yapın. “ Kendini iyi hissetmek için neler yapabilirsin?” “Depremden etkilenen çocuklar için neler yapabilirsin?” vb sorularla önce kendi iyilik halini ve daha sonra da başkalarına yardım ederek onların iyilik halini nasıl destekleyeceklerini fark etmeleri sağlanır. Örneğin; duygularını anlatan bir resim çizmek, yardım kampanyasına katılmak, onlara yalnız olmadıklarını hissettirecek mektup yazmak .
HBR AYSUN YILMAZ BENLİ
